«بدل بلاغی» محملی برای ایهام‌سازی حافظ
نویسندگان
چکیده مقاله:
یکی از مشخصه‌های اصلی سبک حافظ، چند معنایی بودن کلام اوست. او به روش‌های مختلف کوشیده‌است به این مهم دست یابد. یکی از راه‌هایی که حافظ برای خلق ایهام در پیش گرفته‌است و تا حال در کتب، شروح و مقالاتی که دربارة حافظ و ایهام نوشته شده، نامی از آن آورده نشده، ایهام‌سازی از رهگذر بدل بلاغی است. ظاهراً یکی از کارکردهای بدل، پرهیز از تکرار واژگان است که روزگاری از عیوب فصاحت محسوب می‌شد، اما حافظ در اکثر موارد به این اکتفا نکرده‌است. وی با دانش زبانی و بلاغی خود، کلماتی را جانشین یکدیگر می‌کند که علاوه بر وظیفة جانشینی، متضمن هنرهای بلاغی نیز هستند. یکی از مهم‌ترین کارکردهای بدل بلاغی در غزلیات حافظ، ایهام‌سازی است. حافظ با انتخاب دقیق بدل، علاوه بر مصون ماندن از بلیة تکرار، در بسیاری از موارد، به هنر زیبای ایهام نیز دست یافته‌است. در این مقاله، ابتدا به نقد تعاریف بلاغیون دربارة ایهام پرداخته شده، سپس «بدل بلاغی» مختصراً معرفی شده‌است. در ادامه، ابیاتی از حافظ که بدل بلاغی در آن‌ها موجب ایهام کلام گشته، تحلیل شده‌است و در پایان، بدل‌های بلاغی بیست غزل حافظ که تصادفی انتخاب گردیده، استخراج، و نسبت ایهام‌هایی که از رهگذر بدل بلاغی حاصل شده، با سایر ایهام‌ها سنجیده شده‌است.
منابع مشابه
کارکردهای بدل بلاغی در غزلیات حافظ
حافظ به گواهی دیوانش، در انتخاب واژگان وسواس ویژه‌ای دارد. نکتۀ قابل توجه در ابیات خواجه، ارتباط واژگان است؛ که هر بیت را با زنجیره‌ای از تناسبات معنایی و لفظی درهم تنیده‌است. یکی از روابطی که میان مفاهیم و واژگان وجود دارد، رابطۀ جانشینی است؛ که اصطلاحاً آن را بدل بلاغی می‌نامیم. به این معنی که مفهومی که در پارۀ نخست بیت آمده، در پارۀ دیگر تکرار می‌شود. اما به‌جای این‌که لفظ تکرار شود، همان مع...
متن کاملنقد بلاغی و سبکی رباعیات حافظ
این مقاله درصدد است ویژگی‌های بلاغی و سبک‌شناسی رباعیات حافظ را بررسی کند. این قالب ادبی، در دیوان حافظ، سهم عمده و بسزایی را به نسبت غزلیات ندارد، اما ازآنجاکه این شاعر پرآوازه، روح و عصارۀ تعدادی از درونیات و نفسانیات خود را به صورت این قالب دمیده، به جای خود درخور توجه است. با فرض صحت انتساب، سعی شده‌است رباعیات حافظ از دیدگاه‌هایی چند همچون بررسی محتوا، تصویرسازی، صنایع ادبی، زیبایی‌شناسی م...
متن کاملبررسی بدل الحیلولة
در باب ضمان قهری, ضامن در شرایطی خاص باید مالی را بابت حائل شدن بین او و منافع مالش به مالک بدهد. لذا سؤالِ مطرح این است که آیا مالک عین مضمونه، مالک بدل, نیز می‌شود یا نه؟ در این مقاله, سعی شده معانی "بدل الحیلولة" به طور واضح, تشریح، موقعیت آن در تقسیمات فقه تعیین و حکم فقهی و ادله ضمان بدل الحیلوله و مناقشاتی که ذیل ادله ذکر شده است بررسی و تحقیق شود. همچنین ضمن تنقیح و تصحیح اهم اشکالاتِ مطرح...
متن کاملکارکردهای بلاغی- هنری ضمایر اشارة «این» و «آن» در شعر حافظ
به اعتقاد بسیاری از ادب پژوهان، حافظ در به کار گیری زبان دقّت و دغدغه فراوانی داشت و پیوسته در پی جرح و تعدیل واژگان و نشاندن مناسب‌‌ترین عناصری بود که با بافت سخن وی سازگاری و همگامی بیشتری داشته باشد. در این پژوهش، تمرکز بر روی کارکردهای هنری و ظریف ضمایر یا اسم‌های اشاره‌ی فارسی؛ یعنی دو واژه‌ی «این» و «آن» در شعر حافظ است. وی همچنان که در دیگر حوزه‌های زبان، توانمندی شگفت انگیزی در استفاد...
متن کاملاجلاس داووس محملی برای جهانی شدن و راهکارهای جهانی شدن اقتصاد ایران
در اجلاس داووس سالیانه صدها نفر از مدیران صنعتی، تجاری، خدماتی، تولیدی، مقامات سیاسی کشورها، استادان دانشگاهها، متخصصان و حتی نویسندگان کتابهای ادبی به مدت پنج روز گرد هم می‌آیند و در بیش از 200 میزگرد تخصصی مسائل اقتصادی و حتی سیاسی جهان را بررسی می کنند. تعداد قابل توجهی از استادان مشهور دنیا در این اجلاس حضور دارند که در مسائل مهم اقتصادی جهان به ویژه سرمایه گذاری، نظام بین المللی تجارت، ت...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 21 شماره 73
صفحات 151- 173
تاریخ انتشار 2017-09-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023